Soorten straling

Sommige atomen zijn instabiel. Dit zijn radioactieve atomen die na een tijdje een klein beetje uit elkaar kunnen vallen, dit heet ook wel verval. Hierbij komt ioniserende (betekend dat het dingen kan veranderen) straling vrij. Er zijn drie soorten ioniserende straling waar we naar kijken.

Alfa straling

Deze straling bestaat uit het grootste deeltje, een helium kern. Omdat het deeltje zo groot is zal het niet ver door stoffen heen gaan. Zo gaat alfa straling vaak niet verder dan 20 cm door lucht omdat het tegen de moleculen in lucht aan botst en zo tegengehouden wordt. Het kan echter wel veel schade aan richten als het ergens tegenaan komt, vandaar dat het ioniserend vermogen (dat het stoffen kan veranderen) hoog is.

Alfaverval:

Bèta straling

Deze straling bestaat uit het middelmatig groot deeltje, een elektron. Bèta straling kan al een paar meter door lucht, maar is te groot om door onze huid heen te komen. Pas wanneer je de bron binnen krijgt wordt het echt schadelijk voor je.

Bètaverval:

Gamma straling

Gamma straling bestaat niet uit een deeltje maar uit een pakketje energie. Deze energie kan door heel veel dingen heen, zo wordt het pas tegengehouden door een plaat lood of een dikke betonnen muur. Omdat het niet uit een deeltje, maar uit energie bestaat is het wel een stuk minder schadelijk voor je. Het nadeel is weer wel dat de kans groot is dat het bij je komt (ook als de bron bv in de kamer naast je staat)

Gammaverval:

Röntgen straling

Dit is een straling soort die we zelf gemaakt hebben, dus kunstmatig. De eigenschappen van deze straling zijn bijna gelijk aan die van gamma straling.

Je kunt röntgen straling vergelijken met licht uit een lamp. Je kunt het aan en uit zetten. Hierdoor kun je dus exact bepalen hoe lang iets bestraald wordt en hoeveel straling erbij vrij komt. Ideaal dus om een foto van een gebroken bot mee te maken waarbij je maar een kleine hoeveelheid straling nodig hebt voor een korte tijd.

Vervalvergelijkingen

Je moet vervalvergelijkingen kunnen maken. Als je de juiste notatie gebruikt is dit gelukkig helemaal niet zo moeilijk.

Stel we hebben een Po-213 atoom en dit vervalt waarbij er alfa straling vrij komt. Dan ziet de vervalvergelijking er zo uit:

De regel is nu dat alle getallen voor en na de pijl gelijk moeten zijn. Het aantal protonen was eerst 84 en er zijn er aan de andere kant 2 in het alfadeeltje gaan zitten, er zijn er dus 82 over en dit is het atoom Pb. Het massagetal was 213 en hiervan zijn er 4 in het alfadeeltje gaan zitten. Er zijn er dus nog 209 over. Waar het ? staat moet dus staan: Pb

Stel we hebben een Xe-140 atoom en dit vervalt waarbij er bèta en gamma straling vrij komt. Dan ziet de vervalvergelijking er zo uit:

Het aantal protonen was eerst 54 en er zijn er aan de andere kant -1 in het bètadeeltje gaan zitten en 0 in het gammadeeltje, er zijn er dus 55 over en dit is het atoom Cs. Het massagetal was 140 en hiervan komt aan der andere kant niks vrij, dus er blijft 140 over. Waar het ? staat moet dus staan: Cs